Tarihte Bugün: Erol Taş

Erol Taş (28 Şubat 1928 Ağrı - 8 Kasım 1998; İstanbul), Türk oyuncu, eski boksör.

Yaşamı

İki yaşında iken, babası Hamza Bey'in ölümü üzerine annesi Nefise Hanım ile birlikte İstanbul'a taşındı. Ailesine yardım etmek için okuldan ayrıldı ve çeşitli işlerde çalıştı. Bunların arasında hamallık, tezgâhtarlık sayılabilir. O dönem aynı zamanda boksörlük de yapan Taş, 1947 yılında İstanbul ve Türkiye ikinciliğini kazandı. Yine o yıl askere gitti ve üç yıl askerlik görevini yaptı. Askerden dönünce Cankurtaran’da bir iplik fabrikasında çalışmaya başladı.

Sinemaya giriş öyküsü[

Erol Taş’ın sinemaya girişi de o sıralarda oldu. Sinemaya tesadüfi girişini şöyle anlatır sanatçı: "Lütfi Akad o bölgede bir film çekiyordu. Biz de işten kaytarıp çekimleri izliyorduk arkadaşlarla. Günlerce süren çekimlerden birinde mahallede oturan birkaç serseri, film ekibine musallat olup onları rahatsız etmeye başladı. Film ekibini korumak için birkaç arkadaşımla birlikte, serserilerle kavgaya giriştik ve Lütfi Bey'in yanında onlara bir güzel dayak çektik. Serseriler toz oldu tabi. Lütfi Akad daha sonra haber göndermiş bana, 'Bir kavga sahnesi var, gelsin oynasın' diye. Böylece sinema hayatım başladı. Filmdeki rolümü diğer yönetmenler de beğendi ve ardı ardına teklifler gelmeye başladı."

Oyunculuk yılları

Ana madde: Erol Taş filmografisi

Sinemaya ilk 1957 yılında Mümtaz Alpaslan’ın çektiği “Acı Günler” filmiyle girdi. Başlangıçta filmlerde figüranlık ve küçük roller ile görüldü fakat kısa zamanda yıldızı parladı. Bir yıl sonra "Dokuz Dağın Efesi" (1958 - Metin Erksan) filmde bir çobanı canlandırdı. Bu filmi takip eden yıllarda ise, "Dikenli Yollar" (1958 - Nişan Hançer), "Peçeli Efe" (1959 - Faruk Kenç), "Şoför Nebahat" (1960 - Metin Erksan), "Köyde Bir Kız Sevdim" (1960 - Türker İnanoğlu), "Dişi Kurt" (1960 - Lütfi Akad) ve "Gecelerin Ötesi" (1960 - Metin Erksan) gibi pek çok filmde değişik karakterleri canlandırdı.

Taş'ın oynadığı filmlerdeki rollerden bazı örnekler vermek gerekirse: "Hayat Kavgası"nda (1964 - Tunç Başaran) dediği dedik bir baba, "Devlerin Kavgası"nda (1965 - Kemal Kan) kötü kardeş, "Seveceksen Yiğit Sev"de (1965 - Hüsnü Cantürk) çiftlik sahibi, "Sırtımdaki Bıçak"ta (1965 - Natuk Baytan) karısı ve sevgilisi tarafından öldürülen bir koca, "Son Darbe" (1965 - Hicri Akbaşlı) ve "Cevriyem"de (1978 - Memduh Ün) bir komiser, "Aslanların Dönüşü" ve "Yedi Dağın Aslanı"nda (1966 - Yılmaz Atadeniz) bir cengâver, "İnce Cumali" (1967 - Yılmaz Duru), "Tutku" (1974 - Hüsnü Cantürk), "Toprağın Teri" (1981 - Natuk Baytan) ve "İsyan"da (1979 - Orhan Aksoy) kötü ağa, "Maskeli Beşler" ve "Maskeli Beşlerin Dönüşü"nde (1968 - Yılmaz Atadeniz) bir Meksikalı, "Aslan Bey"de (1968 - Yavuz Yalınkılıç) eski bir Rus generali, "Gelin Kız"da (1970 - Orhan Elmas) oba beyi, "Kanıma Kan İsterim"de (1970 - Çetin İnanç) idamlık katil, Öksüzler"de (1973 - Ertem Göreç) dilendirici, "Belalılar"da (1974 - Melih Gülgen) çetebaşı, "Tatlı Nigâr"da (1978 - Orhan Aksoy) zengin bir kasabalı, "Çayda Çıra"da (1982 - Yücel Uçanoğlu) zengin bir ağa, "Alınyazısı"nda ise (1986 - Orhan Elmas) eski bir külhanbeyi olarak çıktı karşımıza. Gerek teknik ve konu, gerekse de sinema dili açısından vasat diyebileceğimiz bu ve benzeri filmlerde Taş, dönem dönem çeşitli roller aldı. Ancak sinemada onun adından sıkça söz ettiren filmler "Susuz Yaz", "Duvarların Ötesi" ve "Gecelerin Ötesi" oldu.

Erol Taş'ı 1969 yılı itibarıyla Çetin İnanç, 1971'den sonra ise Yılmaz Atadeniz'li serüven filmlerinde sıkça görmekteyiz. "Yılmayan Şeytan" filminde (1968 - Yılmaz Atadeniz) Dr. Şeytan'ı oynar. Dr. Şeytan (Erol Taş), "tanyant madeni"ni kullanarak bir robot icat eder. Amacı ürettiği robotlarla dünyayı ele geçirmektir. Ancak filmin sonunda kısa devre yapan robotu tarafından öldürülür. "Çeko"nun (1970 - Çetin İnanç) konusu ise 1875 yılında Meksika'da geçmektedir. Ramon isimli eşkıya (Erol Taş), köylülere türlü işkenceler yapmakta ve cinayetler işlemektedir. Bir başka Yılmaz Atadeniz filmi olan "Maskeli Beşler" ve "Maskeli Beşler'in Dönüşü"nde (1968) ise (Erol Taş) yine Ramon ismi ile ancak bu kez Meksikalı bir general rolündedir. "Kızıl Maske"de (1968 - Tolgay Ziyal) müze müdürü, "Yumurcak Küçük Kovboy"da (1973 - Guido Zurli) çiftlik kahyası, "Hakanların Savaşı"nda ise (1968 - Mehmet Arslan) Kubilay Han rollünü oynamaktadır.

Lütfi Akad tarafından 1966'da çekilen "Hudutların Kanunu"nun konusu güneydoğuda bir sınır kasabasında geçmektedir. Toprak verimsizdir ve tek geçim yolu kaçakçılıktır. Kaçakçı olmamak için direnen Yılmaz Güney'in aksine Erol Taş yani "Ali Cello" çoktan çareyi bu işte bulmuştur bile. Sınırdan kaçak davar geçirmektedir ancak sonunda başlattığı oyuna yenik düşer ve bir çatışmada vurularak ölür. Hudutların sert ve acımasız kanuna karşı Ali Cello'nun kötülüğü bile dayanamamıştır. Taş bu filmde de çoğunluk kötü adam rollerinden birisini alışılagelmiş bir oyun tarzı ile oynamaktadır.

1968'de Nuri Ergün tarafından çekilen “Dertli Pınar” ise Taş'ın ağa tiplemeleri için örnek gösterilebilir. Mahmutoğlu Hilmi Ağa (Erol Taş) köylünün toprağını çeşitli dalaverelerle hatta silah zoru ile elinden almakta ve etrafındaki herkese hükmetmektedir. Daha fazla toprağa sahip olma tutkusu saplantı halini almıştır. Bunun için yapamayacağı şey yoktur. Ancak her şey planladığı gibi gitmez, bütün çabasına rağmen sonunda yenildiğini anlar ve suçunu itiraf eder. Oyun düzeyinin vasat olduğu bu filmde Taş abartılı olduğu kadar da kontrolsüz bir oyun sergilemektedir.

1960 yılı yapımı “Gecelerin Ötesi”, oyunculuk kariyeri için önemli bir fırsat oldu sanatçı için. Henüz sinemaya yeni yeni ısınmaya başlayan Taş, bu filmle Metin Erksan'la tekrar çalışma fırsatı buldu. Ekrem (Erol Taş), bu filmde aynı çevreden gelen, farklı endişe ve tutkularını ortak bir eylemde birleştiren altı kahramandan birisidir. Uzun yıllar bir tekstil fabrikasında işçi olarak çalışmış geriye dönüp baktığında fazla bir yol alamadığını görmüştür. Bu ezik yaşantısından doğan bunalımı, isyanı onu diğer beş arkadaşı ile birlikte soygun fikrinde harekete geçirmiştir. Fakat sistemin hazırladığı son bu filmde de değişmemektedir.

Erol Taş'ın yer aldığı bir başka önemli yapım ise, Necati Cumalı'nın romanından 1963'te Metin Erksan tarafından filme alınan “Susuz Yaz” oldu. Bu filmde Hülya Koçyiğit ve Ulvi Doğan ile bir üçleme çizen Taş, Osman karakterini canlandırdı.

Erol Taş, bir başka önemli rolünü 1964'te Orhan Elmas'ın yönettiği “Duvarların Ötesi” filminde oynadı.

Sinemada kötü adam rolleri ile bilinen sanatçı, bu tiplerin dışına çıktığı filmlerde, aslında her tür karakteri rahatlıkla oynayabileceğini de ispatlamıştı. Zaman zaman da olsa oynadığı iyi tiplerle seyirciyi şaşırtmıştır. Bir başka Akad filmi olan “Ana”da Taş, bu kez kötülükten kaçmaktadır. 1967'de çekilen ve Türkân Şoray'la başrolü paylaştığı Ana filmi onun az rastlanan iyi adam tiplemeleri için gösterilecek ilginç bir örnektir.

Bir başka örnek ise, 1992 yılında çekilen, Mehmet Tanrısever'in yönettiği “Sürgün” filmidir. Erol Taş, sinemada rol bulduğu bu son filminde, kurtuluş savaşını görmüş yaşamış eski bir çavuşu oynamaktadır. Üniformasını üzerinden hiç çıkarmayan Süleyman Çavuş, göğsünde taşıdığı istiklal madalyası ile de büyük gurur duymaktadır. Çatak köyüne gelen öğretmenin (Bulut Aras) yeniliklerine sıcak bakar, ona yardımcı olur. Hatta köyün muhtarına karşı onu savunur. Öğretmenin köyden sürgün edilmesini engellemek için köy halkıyla birlikte kaymakamlığa gitse de bu işe yaramaz. Bunun üzerine çavuş gururla taşıdığı istiklal madalyasını çıkarır ve köyden ayrılan öğretmene verir.

Yaklaşık 600 filmde irili ufaklı çeşitli roller alan Erol Taş, oynadığı filmlerin altısında ise başrol oyuncusu olarak karşımıza çıkıyor: "Mapushane Çeşmesi" (1964-Suphi Kaner), "Kanlı Kale" (1965-Yavuz Yalınkılıç), "Efenin İntikamı" (1967-Yavuz Yalınkılıç), "Eşkiya Kanı/Hakimo" (1968-Yavuz Figenli), "Konuşan Gözler" (1965-Hicri Akbaşlı), "Katırcı Yani Efenin Definesi" (1967-Yavuz Yalınkılıç).

Ödülleri

• 1965 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Ödülü, Duvarların Ötesi
• 1968 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Ödülü, İnce Cumali
• 1975 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Ödülü, Diyet
• İzmir Film Festivali, En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Ödülü, Sahildeki Ceset
• Turizm Bakanlığı, En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Ödülü, Susuz Yaz
• Acapulco Film Festivali, En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Ödülü, Susuz Yaz

Ailesi

İlk eşi Hafize Taş'tan Metin Tanju ile Güler ve Gönül adlarında bir ikizleri olan Erol Taş, eşinin 1965 yılında vefatından sonra Konya'nın ünlü yün tüccarlarından Süleyman Erşan'ın kızı ve aynı zamanda teyzesinin çocuğu olan Elmas Erşan ile evlenir. Bu evliliğinden 1968 yılında Müjgan adında bir kızı olan Erol Taş, 8 Kasım 1998 tarihinde geçirdiği bir kalp krizi sonucu vefat etti.