Tarihte Bugün: Yıldız Kenter

Ayşe Yıldız Kenter (11 Ekim 1928; İstanbul - 17 Kasım 2019; İstanbul), Türk oyuncudur. Aynı zamanda Devlet Sanatçısı ve UNICEF Türkiye İyi Niyet Elçisi'dir.

Yaşamı

11 Ekim 1928 tarihinde İstanbul'un Çamlıca semtinde doğdu. Annesi İngiliz asıllı Olga Cynthia (Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığını aldıktan sonra adı Nadide Kenter olarak değişmiştir), babası bir diplomat olan Ahmet Naci Kenter'dir. Ankara Devlet Konservatuvarı Yüksek Bölümünü sınıf atlayarak bitirdi. On bir yıl Ankara Devlet Tiyatrosunda çalıştı. "Rockefeller" bursu kazanarak, American Theatre Wing, Neighbourhood Play House ve Actor’s Studio’da oyunculuk ve oyunculuk öğretiminde yeni teknikler üzerine çalışmalar yaptı. Ankara Devlet Konservatuvarı'na hoca olarak atandı.

1959'da Devlet Tiyatrosu’ndan ayrıldı. Muhsin Ertuğrul ile bir yıl çalıştı. Kardeşi Müşfik Kenter ve eşi Şükran Güngör ile Kent Oyuncuları Topluluğunu kurdu. Daha sonraki yıllarda sürekli olarak Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık'ta "Değişen Eğitim Metotları" ve "Oyunculuk Metotları" üzerine çalışmalar yaptı.

1962’de tiyatro hizmetlerinden ötürü “Yılın Kadını” seçildi ve Behzat Butak ile birlikte "İlhan İskender Tiyatro Ödülü"nü kazandı. 1968’de İstanbul’da Kenter Tiyatrosunun binasının inşaatını tamamladı. Sinema oyuncusu olarak üç kez “Altın Portakal” ödülüne layık görüldü. Sovyetler Birliği, Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Almanya, Hollanda, Danimarka, Kanada, Yugoslavya ve Kıbrıs’ta İngilizce ve Türkçe oyunlar sergiledi.

100’ün üstünde oyun oynadı. 100’e yakın oyun sergiledi. Shakespeare, Çehov, Bertolt Brecht, Eugène Ionesco, Harold Pinter, Edward Albee, Tennessee Williams, Alan Ayckbourn, Arthur Miller, Tom Stoppard, Brian Friel, Neil Simon, David Mamet, Athol Fugard, Sergey Kokovkin gibi pek çok yazarların yanı sıra Melih Cevdet Anday, Oktay Rıfat Horozcu, Necati Cumalı, Güner Sümer, Adalet Ağaoğlu, Zeki Özturanlı, Güngör Dilmen, Muzaffer İzgü gibi pek çok Türk yazarının oyunlarını da sahneye koydu, oynadı.

1984'te Roma’daki İtalyan Kültür Birliğince “Adalaide Ristori” ödülüne layık görüldü. Profesör Yıldız Kenter, 37 yıldır sahne hocalığı yapmaktadır.

1989 yılında, Korsika - Bastia Film Festivalinde “Hanım” filmindeki rolüyle “En İyi Kadın Oyuncu” ödülünü aldı.

1991 yılında tiyatro sanatına hizmetlerinden ötürü Uluslararası Lions Kulübünün “The Melvin Jones” ile ödüllendirildi. İki kez Ulvi Uraz “En İyi Kadın Oyuncu”, üç kez de aynı dalda Avni Dilligil ödülüne laik görüldü.

1994'te “Konken Partisi” oyunundaki Fonsla rolü ile “Olağanüstü Yorum” ödülünü aldı. Finlandiya Dünya Kadın Kuruluşu tarafından yüzyılın en başarılı yüz kadınından biri olarak onurlandırıldı. 1995'te Kültür Bakanlığınca, tiyatro sanatına katkılarından ötürü “Onur” ödülüne layık gördü. Profesör Kenter’e aynı yıl tiyatro sanatına katkılarından dolayı “Mevlana Kardeşlik ve Barış Ödülü” verildi.

1996’da Magazin Gazetecileri Derneği tarafından Ramiz ile Jülide’deki Jülide rolü için “En İyi Kadın Oyuncu” ödülü verildi. 19 Mayıs 1997'de Uluslararası İstanbul Festivali tarafından ömür boyu Tiyatro Sanatına katkısından dolayı verilen onur ödülü Yıldız Kenter’e Dame Diana Rigg tarafından takdim edildi.

1998’de Ankara Sanat Kurumu “Yılın Kadın Sanatçısı” ödülü, 1998 Muhsin Ertuğrul yaşam boyu tiyatro sanatına katkılarından dolayı onur ödülü, 1998 Cumhurbaşkanlığı Büyük Kültür ve Sanat Ödülü, “Martı” adlı oyunda Madam Arcadina rolüyle 1999, Afife Tiyatro Ödülleri - En İyi Kadın Oyuncu ödülü .

2019’da uzun zamandır mücadele ettiği akciğer rahatsızlığı sebebi ile İstanbul da hastaneye kaldırılan Yıldız Kenter, yaşa bağlı solunum yetmezliği sebebiyle 17 Kasım 2019 tarihinde 91 yaşında ölmüştür. Cenazesi Kenter Tiyatrosu'nda yapılan törenin ardından getirildiği Levent Camii'nde kılınan cenaze namazının ardından Aşiyan Mezarlığı'na defnedilmiştir.

Rol aldığı tiyatro oyunları

• Miras Kültürel Müzik Ses Nefes Ruh Beden - Neyzen Kerem Tufan - İzmir Adnan Saygun Kültür Merkezi (2013)
• Ben Anadolu : Güngör Dilmen - Kent Oyuncuları - 2007
• Anna Karenina : Tolstoy/Helen Edmundson - Kent Oyuncuları - 2006
• Gece Mevsimi : Rebecca Linkievicz - Kent Oyuncuları - 2005
• Oscar ve Pembeli Meleği : Éric-Emmanuel Schmitt - Kent Oyuncuları - 2004
• Sırça Kümes : Tennessee Williams - Kent Oyuncuları - 2002
• Hep Aşk Vardı : Yıldız Kenter - Kent Oyuncuları - 2001
• Nükte : Marget Edson - Kent Oyuncuları - 2000
• Martı : Anton Çehov - Kent Oyuncuları - 1998
• Harold ve Maude : Colin Higgıns - Kent Oyuncuları - 1990
• Salıncakta iki kişi : William Gibson - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1969
• Hamlet : William Shakespeare - İstanbul Şehir Tiyatrosu - 1959
• Öfke : John Osborne - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1958
• Ümitsiz Saatler : Joseph Hayes - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1957
• Çöl Faresi : Ladislas Fodor - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1957
• Yağmurcu : N. Richard Nash - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1956
• Misafir (oyun) : Fritz Schweiger - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1956
• Finten : Abdülhak Hamit Tarhan - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1956
• Tanrılar ve İnsanlar (Gılgameş) : Orhan Asena - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1954
• Maria Stuart : Friedrich Schiller - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1954
• Şatoya Davet : Jean Anouilh - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1954
• Onikinci Gece : William Shakespeare - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1954 - 1957
• Lady Frederick : W. Somerset Maugham - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1953
• Gelin : Emile Zola\Marcelle Maurette - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1953
• Yanlış Yanlış Üstüne : Oliver Goldsmith - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1952
• Sahne Dışındaki Oyun : Refik Ahmet Sevengi - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1952
• Ölü Kraliçe : Henry de Montherlant - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1952
• Fatih : Nazım Kurşunlu - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1952
• Ramak Kaldı : Thornton Wilder - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1952
• Gölgeler) : Ahmet Muhip Dranas - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1952
• Elektra : Sofokles - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1952
• Öteye Doğru : Sutton Vane - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1951
• Miras : Augustus Goetz - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1951
• Hile ve Sevgi : Schiller - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1950
• Yalancı : Carlo Goldoni - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1949
• Kıskançlar : Oktay Rıfat\Melih Cevdet Anday - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1949
• Peer Gynt : Henrik İbsen - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1949
• Scapin'in Dolapları : Molière - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1949
• Antigone : Sofokles - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1949
• Onikinci Gece : William Shakespeare - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1948 

• Diziler

• 1987-1991 UğurlugillerSimgeli Liste Özellikleri
• 2002 Aşk ve Gurur
• 2005 Saklambaç

• Ödülleri

• 1962 İlhan İskender Tiyatro Ödülü
• 1964 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Ödülü, Ağaçlar Ayakta Ölür
• 1966 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Ödülü, İsyancılar
• 1974 Antalya Film Şenliği, Kızım Ayşe filmi ile En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu
• 1984 Roma’daki İtalyan Kültür Birliğince "Adalaide Ristori" ödülü.
• 1989 Korsika - Bastia Film Festivalinde "Hanım" filmindeki rolüyle "En İyi Kadın Oyuncu" ödülü.
• 1991 Uluslararası Lions Kulübü The Melvin Jones Ödülü
• İki kez Ulvi Uraz "En İyi Kadın Oyuncu" Ödülü
• Üç kez Avni Dilligil "En İyi Kadın Oyuncu" Ödülü
• 1994'te "Konken Partisi" oyunundaki Fonsla rolü ile "Olağanüstü Yorum" ödülünü aldı.
• Finlandiya Dünya Kadın Kuruluşu tarafından yüz yılın en başarılı yüz kadınından biri olarak onurlandırıldı.
• 1995'te Kültür Bakanlığı, Tiyatro Sanatına katkılarından ötürü Onur ödülüne layık gördü.
• 1995 "Mevlana Kardeşlik ve Barış" ödülü verildi.
• 1996’da Magazin Gazetecileri Derneği tarafından Ramiz ile Jülide’deki Jülide rolü için "En İyi Kadın Oyuncu" ödülü
• 1997'de Uluslararası İstanbul Festivali tarafından ömür boyu Tiyatro Sanatına katkısından dolayı ödülü.
• 1998’de Ankara Sanat Kurumu "Yılın Kadın Sanatçısı" ödülü
• 1998 - 2. Afife Tiyatro Ödülleri - Muhsin Ertuğrul Özel Ödülü
• 1998 Cumhurbaşkanlığı Büyük Kültür ve Sanat Ödülü,
• 1999 "Martı" adlı oyunda Madam Arcadina rolüyle Afife Tiyatro Ödülleri - En İyi Kadın Oyuncu ödülü.
• 2012 Ondokuz Mayıs Üniversitesi 2. Medya Ödülleri'nde Onur ödülünü aldı.